EMDR

Το EMDR (EYE MOVEMENT DESENSITIZATION AND REPROCESSING) είναι μια απλή στην εφαρμογή της αλλά εξαιρετικά αποτελεσματική μέθοδος αποφόρτισης και απαλλαγής από το στρες που έχουν δημιουργήσει προηγούμενες εμπειρίες στη ζωή, οι οποίες εξακολουθούν, άλλοτε με συνειδητό και άλλοτε με μη-συνειδητό τρόπο να επηρεάζουν καθοριστικά το παρόν μας και να μας δημιουργούν προβλήματα και περιορισμούς. Δημιουργός της μεθόδου είναι η Αμερικανίδα ψυχολόγος Francine Shapiro, η οποία το 1987 είχε παρατηρήσει ότι η επαναλαμβανόμενη κίνηση των ματιών από τη μία πλευρά του οπτικού πεδίου στην άλλη είχε μια εξαιρετική επίδραση στη μείωση του στρες που συνδέονταν με τα βιώματα αρνητικών σκέψεων, συναισθημάτων και εμπειριών. Σύντομα μέσα στα επόμενα χρόνια, μετά από εκτεταμένη ερευνητική εφαρμογή, ανέπτυξε και παρουσίασε την μέθοδο που είναι γνωστή ως EMDR.

Η βασική ιδέα πίσω από την προσέγγιση είναι ότι το στρες που προκαλούν οι τραυματικές εμπειρίες και τα αρνητικά βιώματα ‘παγώνει’ μέσα στο σώμα και στο νου του ατόμου που τα βιώνει και πολύ συχνά εμποδίζει τις εμπειρίες αυτές από του να ‘μεταβολιστούν’ ικανοποιητικά και να συντεθούν με το σύνολο των εμπειριών του ατόμου αυτού απελευθερώνοντάς το από την επίδραση του παρελθόντος. Το γεγονός αυτό επηρεάζει τις αντιδράσεις του κάθε φορά που η πραγματικότητα του ‘θυμίζει’ κυριολεκτικά και άμεσα ή υποσυνείδητα και έμμεσα το τραυματικό γεγονός. Έτσι λοιπόν, χωρίς να μπορεί να το αποφύγει, ο άνθρωπος αντιδρά με τον ίδιο τρόπο που είχε αντιδράσει όταν συνέβη το τραυματικό γεγονός, επαναλαμβάνοντας την τότε εμπειρία του. Κατακλύζεται από άγχος, αγωνία, φόβο, θλίψη ή άλλα αρνητικά συναισθήματα και κυριολεκτικά ανήμπορος να το αντιμετωπίσει. Τυπικό παράδειγμα το γνωστό σε όλους Μετατραυματικό Σύνδρομο (PTSD), όπου ο άνθρωπος αναβιώνει το τραυματικό παρελθόν σαν να είναι παρόν και αντιδρά με τον ίδιο τρόπο όπως τότε που το τραυματικό γεγονός συνέβη. Υπάρχει όμως μια αναρίθμητη ποικιλία τραυματικών εμπειριών, η βαρύτητα και οι εκδηλώσεις των οποίων δεν αντιστοιχούν απαραίτητα στην κατάσταση της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες και οι οποίες περιλαμβάνονται στο πεδίο των θεραπευτικών δυνατοτήτων του EMDR. Στην πραγματικότητα, όλα τα ψυχολογικά προβλήματα συνήθως έχουν ξεκινήσει από παλιές και ξεχασμένες ή και πρόσφατες τραυματικές εμπειρίες που προκάλεσαν φόβο, ταραχή και αποθάρρυνση στο άτομο.

Σύμφωνα με την άποψη του EMDR, ουσιαστικά κάθε προβληματική συμπεριφορά δημιουργείται από την ατελή εσωτερική επεξεργασία τραυματικών βιωμάτων. Η μέθοδος βασίζεται στην διπλή εστίαση της προσοχής (ο άνθρωπος καλείται να παρακολουθεί με τα μάτια του ένα κινούμενο σημείο, πχ το χέρι του θεραπευτή που κινείται δεξιά και αριστερά μπροστά στο οπτικό του πεδίο, ενώ νοερά ‘βλέπει’ και αναβιώνει την τραυματική εμπειρία). Καθοριστική είναι η παρουσία αμφίπλευρων αισθητικών ερεθισμάτων (bilateral stimulation), οπτικών, ακουστικών ή και απτικών. Η διαδικασία καθαυτή είναι απλή για τον θεραπευόμενο και δεν απαιτεί καμία προσπάθεια από πλευράς του, πλην της προθυμίας του να επικεντρώσει την προσοχή και το συναίσθημά του σε αυτό που τον προβληματίζει. Η διαδικασία ακολουθεί ένα συγκεκριμένο ‘πρωτόκολλο’, όπου το τραυματικό γεγονός ή η προβληματική συμπεριφορά από την οποία θέλει κάποιος να απαλλαγεί προσδιορίζεται με σαφήνεια, ο βαθμός του στρες αξιολογείται, επιλέγονται τρόποι προσωρινής διαχείρισης του στρες κατά τη διάρκεια της συνεδρίας αν χρειαστεί, και ακολουθούν οι κινήσεις των ματιών (ή τα αμφίπλευρα ακουστικά ή απτικά ερεθίσματα ή και συνδυασμοί αυτών). Στη συνέχεια ο βαθμός υποχώρησης του στρες αξιολογείται και η διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρι την πλήρη υποχώρηση του στρες (σε μία ή περισσότερες συνεδρίες) και την απαλλαγή από το πρόβλημα. Βαθιές συνειδητοποιήσεις και αλλαγές συμβαίνουν συχνά αυθόρμητα στη διάρκεια της διαδικασίας αυτής, καθώς οι δυνατότητες του ατόμου φαίνεται να διευρύνονται κατά τη διάρκειά της. Άλλοτε πάλι, το πρόβλημα απλώς εξαφανίζεται και τα πράγματα που προκαλούσαν φόβο ή άλλα αρνητικά συναισθήματα και προβληματικές συμπεριφορές στο άτομο παύουν να το επηρεάζουν πλέον. Τα αποτελέσματα είναι συνήθως θεαματικά και άμεσα και διαρκούν μόνιμα.

Η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί είτε μόνη της είτε σε συνεργασία με άλλες προσεγγίσεις, ανάλογα με το είδος των προβλημάτων. Στην κλινική πράξη αποδεικνύεται ότι συνεργάζεται αρμονικά με τα ανθοϊάματα και τις άλλες σχετικές μεθόδους, ανακουφίζοντας άμεσα και μειώνοντας το χρόνο που απαιτείται για το επιδιωκόμενο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Συχνά όμως, η απαλυντική και ενισχυτική του ψυχισμού δράση των ανθοϊαμάτων έχει αποδειχθεί εξαιρετικά βοηθητική και απαραίτητη προκειμένου να δυνηθεί το άτομο να προσεγγίσει ευχερέστερα και βαθύτερα τα τραυματικά βιώματα στα οποία θα έχει ένδειξη το EMDR.

Για την ακόμη καλύτερη ενημέρωση σχετικά με την πολύ σημαντική αυτή μέθοδο παρατίθενται στη συνέχεια, μεταφρασμένα στα ελληνικά, κάποια αποσπάσματα από τον ορισμό και την περιγραφή της μεθόδου EMDR όπως εμφανίζεται στην ιστοσελίδα του EMDR Institute Inc.
( www.emdr.com -> What is EMDR?  For Laypeople: (κείμενο για μη-ειδικούς, μη-επαγγελματίες).

Το EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing, Απευαισθητοποίηση και Επανεπεξεργασία μέσω της Κίνησης των Ματιών) είναι μια μέθοδος ψυχοθεραπείας που δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να θεραπευτούν από τα συμπτώματα και τη συναισθηματική δυσφορία που προκαλούνται από δυσάρεστες εμπειρίες της ζωής. Επαναλαμβανόμενες μελέτες δείχνουν ότι με τη χρήση του EMDR οι άνθρωποι μπορούν να βιώσουν τα οφέλη της ψυχοθεραπείας που κάποτε χρειάζονταν χρόνια για να συμβούν. Είναι γενικά παραδεκτό ότι ο σοβαρός συναισθηματικός πόνος απαιτεί πολύ χρόνο για να θεραπευτεί. Η θεραπεία EMDR αποδεικνύει ότι ο νους μπορεί στην πραγματικότητα να θεραπευτεί από το ψυχολογικό τραύμα με τρόπο παρόμοιο με αυτόν με τον οποίο το σώμα θεραπεύεται από το σωματικό τραύμα. Όταν κόψετε το χέρι σας, το σώμα εργάζεται για να κλείσει την πληγή. Αν ένα ξένο αντικείμενο ή επαναλαμβανόμενη βλάβη ερεθίζει την πληγή, αυτή επιμολύνεται και πονάει. Μόλις το εμπόδιο απομακρυνθεί, πραγματοποιείται η θεραπεία. Η θεραπεία EMDR δείχνει ότι μια παρόμοια αλληλουχία γεγονότων συμβαίνει και με τις ψυχολογικές διαδικασίες. Το σύστημα επεξεργασίας πληροφοριών του εγκεφάλου με φυσικό τρόπο κινείται προς την ανάκτηση της ψυχικής υγείας. Αν το σύστημα αυτό μπλοκαριστεί ή αποσταθεροποιηθεί από την επίδραση ενός δυσάρεστου γεγονότος, η συναισθηματική πληγή επιμολύνεται και μπορεί να δημιουργήσει έντονο βασανισμό. Μόλις το μπλοκάρισμα απομακρυνθεί, η θεραπεία πραγματοποιείται. Με τη χρήση των τεχνικών του EMDR, ο ψυχοθεραπευτής βοηθά ώστε να ενεργοποιηθούν οι φυσικές θεραπευτικές διαδικασίες μέσα στο άτομο.
Έχει υπάρξει εξαιρετικά μεγάλη έρευνα πάνω στην μέθοδο EMDR, η οποία αναγνωρίζεται τώρα από οργανισμούς όπως η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ σαν μια αποτελεσματική μορφή θεραπείας του ψυχικού τραύματος και άλλων προβληματικών εμπειριών. Δεδομένης της παγκόσμιας αναγνώρισής της σαν αποτελεσματικής θεραπείας για το ψυχικό τραύμα, μπορεί κανείς να δει εύκολα το πώς η θεραπευτική μέθοδος EMDR θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική στο να αντιμετωπίζει τις συνηθισμένες, ‘καθημερινές περιπτώσεις’ αναμνήσεων που είναι η αιτία για την οποία οι άνθρωποι έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, αισθήματα έλλειψης προσωπικής δύναμης, και όλα τα μυριάδες προβλήματα που τους κάνουν να αναζητούν ψυχοθεραπεία. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν αντιμετωπιστεί με επιτυχία με τη μέθοδο αυτή τα τελευταία 25 χρόνια.

Για λόγους που σύμφωνα με ερευνητή του Harvard συνδέονται με τον βιολογικό μηχανισμό του ύπνου REM (Rapid Eye Movement), ελεύθεροι συνειρμοί ακολουθούμενοι από αυθόρμητες νοητικές και ψυχολογικές ερμηνείες αναδύονται συχνά στη διάρκεια της συνεδρίας EMDR καθώς οι θεραπευόμενοι αρχίζουν να επεξεργάζονται τις αναμνήσεις και τα δυσάρεστα συναισθήματα που τις συνοδεύουν. Σε μια επιτυχημένη θεραπεία EMDR, το νόημα των τραυματικών γεγονότων υφίσταται αλλαγή και μετασχηματίζεται σε συναισθηματικό επίπεδο.

Σε αντίθεση με τις θεραπείες λόγου, η κατανόηση που κατακτάται μέσω του EMDR δεν προκύπτει τόσο μέσα από τις ερμηνείες του θεραπευτή αλλά μέσα από τις διευρυμένες μέσω της μεθόδου νοητικές και συναισθηματικές διαδικασίες του ίδιου του θεραπευόμενου. Οι άνθρωποι νοιώθουν ενδυναμωμένοι μέσα από τις ίδιες τις τραυματικές εμπειρίες που πριν τους αποδυνάμωναν. Οι πληγές τους δεν έχουν απλώς κλείσει, έχουν μεταμορφωθεί σε κάτι καλύτερο. Σαν φυσικό συνεπακόλουθο της θεραπευτικής προσέγγισης του EMDR, οι σκέψεις, τα συναισθήματα και η συμπεριφορά αποτελούν ισχυρές αποδείξεις της συναισθηματικής υγείας και απελευθέρωσης που έχει επιτευχθεί – και όλα αυτά χωρίς λεπτομερείς διαδικασίες συζητήσεων ή προσωπικής ‘εργασίας κατ’ οίκον’ που χρησιμοποιούνται σε άλλες θεραπείες. (Πηγή: EMDR Institute Inc. : www.emdr.com -> EMDR INFO -> What is EMDR -> What is EMDR? ή απευθείας στο : http://www.emdr.com/what-is-emdr/ : For Laypeople: (κείμενο για μη-ειδικούς, μη-επαγγελματίες).